Mụn nội tiết là tình trạng da phổ biến, thường gặp ở những người có sự thay đổi hormone hoặc chịu tác động từ yếu tố nội tiết. Khác với các loại mụn thông thường, mụn nội tiết thường khó điều trị và có xu hướng tái phát theo chu kỳ. Việc hiểu rõ về mụn nội tiết và có một quy trình chăm sóc da phù hợp không chỉ giúp kiểm soát mụn hiệu quả mà còn hỗ trợ làn da duy trì độ khỏe mạnh, rạng rỡ. Cùng Obagi tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây!
1. Tổng quan về mụn nội tiết
1.1 Mụn nội tiết là gì?
Mụn nội tiết là loại mụn xuất hiện do sự rối loạn nội tiết tố trong cơ thể, thường liên quan đến sự tăng hoặc giảm của các hormone, đặc biệt là androgen. Khi androgen tăng cao, tuyến bã nhờn sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn, sản xuất nhiều dầu hơn, dẫn đến bít tắc lỗ chân lông và tạo điều kiện cho vi khuẩn gây mụn phát triển, gây viêm và hình thành mụn.
1.2 Đặc điểm của mụn nội tiết
Vị trí thường gặp: Mụn nội tiết thường xuất hiện ở vùng cằm, quai hàm, cổ, ngực, và lưng. Đây là những khu vực nhạy cảm với hormone và dễ bùng phát mụn khi có thay đổi nội tiết.
Loại mụn: Mụn nội tiết có thể là mụn đầu trắng, mụn đầu đen, nhưng phổ biến hơn là mụn viêm như mụn bọc, mụn mủ hoặc mụn nang.
Chu kỳ bùng phát: Thường mụn nội tiết có xu hướng bùng phát vào thời điểm nhất định như chu kỳ kinh nguyệt, dậy thì, mang thai, tiền mãn kinh hoặc do căng thẳng.
2. Nguyên nhân gây mụn nội tiết
Nguyên nhân chính gây mụn nội tiết gồm 4 yếu tố chính bao gồm:
Sản xuất bã nhờn tăng: Rối loạn nội tiết và mất cân bằng hormone làm da sản xuất nhiều bã nhờn hơn, dễ gây tắc lỗ chân lông.
Vi khuẩn tích tụ: Vi khuẩn phát triển trên da làm tắc nghẽn lỗ chân lông, gây ra các loại mụn viêm và mụn mủ.
Phản ứng miễn dịch: Hệ miễn dịch phản ứng với vi khuẩn, gây viêm nhiễm.
Lỗ chân lông bị tắc nghẽn: Các tế bào chết và dầu nhờn tích tụ làm tắc lỗ chân lông, hình thành mụn.
Ngoài ra, các yếu tố khác có thể gây mụn nội tiết như: bệnh lý (buồng trứng đa nang, đái tháo đường, bất thường tuyến thượng thận), sử dụng hormone ở người chuyển giới nữ sang nam, căng thẳng kéo dài, lối sống và ăn uống thiếu khoa học, lạm dụng mỹ phẩm và tác dụng phụ của thuốc (như steroid).
3. Triệu chứng của mụn nội tiết
Mụn nội tiết có thể nhận biết qua một số dấu hiệu đặc trưng sau:
Xuất hiện sau tuổi dậy thì hoặc thai kỳ: Nếu đã qua tuổi dậy thì hoặc đã sinh con mà vẫn thường xuyên nổi mụn sưng viêm thì đó có thể là mụn nội tiết.
Tập trung ở cằm và quanh xương hàm: Mụn nội tiết thường xuất hiện ở vùng cằm và xương hàm do hormone kích thích tuyến dầu ở khu vực này.
Tái phát hàng tháng: Mụn nội tiết hay nổi lại mỗi tháng, thường trùng với chu kỳ kinh nguyệt, do sự thay đổi của hormone trong cơ thể.
Dai dẳng và khó trị dứt điểm: Mụn tái phát thường xuyên dù đã chăm sóc da cẩn thận là dấu hiệu mụn nội tiết.
Nổi mụn khi căng thẳng: Hormone cortisol tăng khi căng thẳng làm thay đổi nội tiết, dễ dẫn đến mụn nội tiết.
4. Cách điều trị mụn nội tiết
Phương pháp điều trị tự nhiên cho mụn nội tiết
Một số trường hợp mụn nội tiết ở mức độ nhẹ có thể cải thiện nhờ các thành phần chiết xuất tự nhiên. Phương pháp này thường ít gây tác dụng phụ nhưng hiệu quả có thể không nhanh bằng những phương pháp khác. Dưới đây là một số gợi ý bạn có thể tham khảo:
Tinh dầu tràm trà: Tinh dầu tràm trà giúp giảm viêm – nguyên nhân chính gây mụn do nội tiết. Sản phẩm chứa 5% tinh dầu tràm trà, như kem hoặc serum, có thể giúp giảm mụn từ nhẹ đến vừa. Tinh dầu tràm trà có trong nhiều sản phẩm như sữa rửa mặt, toner, và cần pha loãng với dầu nền (như dầu dừa, dầu ô liu) khi dùng nguyên chất.
Alpha Hydroxy Acid (AHA): Hoạt chất này có nguồn gốc từ trái cây, giúp loại bỏ tế bào chết, giảm tắc nghẽn lỗ chân lông, hạn chế mụn. AHA thường có trong mặt nạ và kem không kê đơn. Khi dùng AHA, bạn cần bảo vệ da bằng kem chống nắng để tránh tác hại từ tia UV.
Trà xanh: Ngoài việc thoa tinh dầu, uống trà xanh mỗi ngày cũng giúp hỗ trợ giảm mụn từ bên trong nhờ các chất chống oxy hóa.
Phương pháp điều trị mụn nội tiết bằng thuốc
Mụn nội tiết nặng thường không thể cải thiện bằng các sản phẩm chăm sóc da thông thường do mụn hình thành sâu dưới da. Để điều trị tận gốc, các bác sĩ da liễu thường khuyến nghị dùng thuốc để cân bằng hormone. Dưới đây là một số phương pháp điều trị mụn nội tiết bằng thuốc:
Thuốc tránh thai: Các loại thuốc tránh thai uống chứa ethinyl estradiol cùng drospirenone, norgestimate hoặc norethindrone có thể giúp cân bằng hormone, làm giảm mụn nội tiết, đặc biệt trong giai đoạn rụng trứng. Tuy nhiên, thuốc này không phù hợp cho người có tiền sử huyết khối, ung thư vú hoặc tăng huyết áp.
Thuốc kháng Androgen: Androgen là hormon có thể gây mụn khi tăng cao do kích thích bã nhờn. Thuốc Aldactone, chủ yếu dùng trị tăng huyết áp, cũng có tác dụng kháng androgen, giúp điều tiết sản xuất bã nhờn, hỗ trợ giảm mụn.
Retinoids bôi ngoài da: Đối với những ai bị mụn nội tiết nhẹ, retinoids từ vitamin A sẽ giúp làm sạch lỗ chân lông. Tuy nhiên, retinoids có thể làm da nhạy cảm hơn với ánh nắng. Do đó bạn cần dùng kem chống nắng và che chắn kĩ trong quá trình điều trị.
Điều trị mụn nội tiết bằng công nghệ cao
Điều trị mụn nội tiết nặng bằng công nghệ cao là lựa chọn hiệu quả cho những trường hợp dai dẳng, tổn thương da lớn. Bạn có thể cân nhắc trải nghiệm các công nghệ như laser CO2 vi điểm, oxy jet, ánh sáng IPL và điện di. Những công nghệ này thường được sử dụng phổ biến và mang lại kết quả tốt. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên chọn các cơ sở thẩm mỹ hoặc bệnh viện da liễu uy tín. Đồng thời, chế độ chăm sóc sau điều trị cũng rất quan trọng, giúp da nhanh chóng phục hồi và giảm nguy cơ tái phát mụn.
5. Chăm sóc và bảo vệ da khỏi mụn nội tiết
5.1 Chăm sóc da từ bên ngoài để ngăn mụn nội tiết
Để ngăn ngừa mụn nội tiết, chăm sóc da từ bên ngoài là yếu tố quan trọng hỗ trợ kiểm soát dầu nhờn và giữ cho da luôn sạch sẽ. Dưới đây là quy trình skincare giúp ngăn ngừa mụn hiệu quả mà Obagi đề xuất cho bạn:
Làm sạch da
Sử dụng sữa rửa mặt phù hợp như OBAGI360 Exfoliating Cleanser sẽ giúp loại bỏ bụi bẩn, dầu nhờn và tạp chất. Bước này giúp làm sạch lỗ chân lông, ngăn ngừa tích tụ vi khuẩn gây mụn.
Thành phần chính của sản phẩm này gồm Panthenol - Thành phần dưỡng ẩm hiệu quả giúp cung cấp độ ẩm cho da, hỗ trợ phục hồi và giữ làn da mềm mại, mịn màng. Sản phẩm còn chứa Enzyme từ đu đủ, giúp tẩy tế bào chết một cách dịu nhẹ mà không làm tổn thương da, từ đó làm sáng da và loại bỏ những lớp tế bào chết gây tắc nghẽn lỗ chân lông, giúp ngăn ngừa mụn.
Toner cân bằng da
Sau bước làm sạch, việc sử dụng toner là bước quan trọng để giúp làm dịu da, cân bằng độ pH và chuẩn bị cho các bước dưỡng tiếp theo.
Toner Obagi Nu-Derm là lựa chọn lý tưởng để hoàn thiện quy trình chăm sóc da. Sản phẩm chứa chiết xuất cây phỉ, giúp làm dịu da, giảm sưng đỏ và thu nhỏ lỗ chân lông hiệu quả mà không làm khô da, phù hợp với da mụn hoặc da bị kích ứng. Chiết xuất lô hội có trong toner không chỉ cấp ẩm sâu mà còn giúp da mềm mại và tươi sáng.
Sản phẩm đặc trị
Với mụn nội tiết, việc sử dụng các sản phẩm chứa benzoyl peroxide hoặc retinol giúp giảm viêm và kiểm soát dầu nhờn. Bạn có thể tham khảo dòng sản phẩm Obagi Retinol bán chạy với 2 nồng độ cho từng loại da:
Retinol 0.5%: Thích hợp cho da mới bắt đầu sử dụng Retinol, giúp da làm quen với hoạt chất, giảm mụn, làm đều màu và hỗ trợ ngăn ngừa lão hóa sớm.
Retinol 1.0%: Phù hợp cho những ai đã quen với Retinol, đem lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm thiểu nếp nhăn, rãnh sâu và cải thiện sắc tố da, giúp làn da thêm sáng mịn và trẻ trung.
Dưỡng ẩm
Dưỡng ẩm là bước thiết yếu trong quá trình ngăn ngừa mụn nội tiết, giúp da duy trì độ ẩm cần thiết, cải thiện hàng rào bảo vệ da và ngăn ngừa tình trạng khô da hoặc kích ứng khi dùng các sản phẩm trị mụn mạnh.
Kem Dưỡng Giữ Nước Cấp Ẩm Suốt 8 Giờ Obagi Hydrate Facial Moisturizer được xem là một lựa chọn an toàn và hiệu quả cho da dễ bị mụn hoặc trong quá trình điều trị mụn nội tiết. Sản phẩm chứa thành phần chính là Hydromanil, công nghệ tạo màng phân tử giúp khóa ẩm suốt 8 giờ, bảo vệ da khỏi mất nước trong thời gian dài.
Kem chống nắng
Sử dụng kem chống nắng hàng ngày giúp bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng và giảm thiểu nguy cơ tăng sắc tố da. Obagi Sun Shield Matte SPF 50 sẽ giúp bảo vệ da khỏi tia UVB và UVA. Sản phẩm giúp tạo lớp nền mỏng nhẹ, không gây bít tắc lỗ chân lông, không gây mụn và đã được kiểm nghiệm bởi chuyên gia da liễu.
5.2 Chăm sóc da từ bên trong để phòng ngừa mụn nội tiết
Các biện pháp chăm sóc da từ sâu bên trong ngăn ngừa mụn nội tiết bạn có thể tham khảo:
• Hạn chế thức khuya.
• Ngủ đủ giấc: 8 tiếng/ngày.
• Uống đủ nước: 2 lít nước/ngày.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, hợp lý: Bổ sung các loại vitamin có lợi cho kháng thể của làn da: vitamin C, vitamin A, vitamin E, vitamin K, vitamin B3, kẽm, sắt,... từ rau xanh và hoa quả.
• Hạn chế ăn đồ cay nóng, thức ăn nhiều dầu mỡ, sử dụng các loại đồ uống có gas thường xuyên.
• Tránh căng thẳng kéo dài, tập luyện thể chất và tâm lý mỗi ngày.
6. Câu hỏi thường gặp về mụn nội tiết
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về mụn nội tiết:
6.1 Mụn trứng cá do mãn kinh có phải mụn nội tiết không?
Mụn trứng cá do mãn kinh là một dạng mụn nội tiết, thường xuất hiện khi sự thay đổi nồng độ hormone estrogen và progesterone trong cơ thể làm tăng sự sản xuất dầu nhờn, gây tắc nghẽn lỗ chân lông và hình thành mụn.
6.2 Mụn nội tiết có tự hết không?
Mụn nội tiết thường không tự hết hoàn toàn mà sẽ tái diễn theo chu kỳ hoặc do tác động của các yếu tố nội tiết bên trong cơ thể như thay đổi hormone giai đoạn dậy thì, chu kỳ kinh nguyệt, mang thai hoặc do căng thẳng và lối sống không lành mạnh. Một số trường hợp nhẹ có thể giảm dần theo thời gian, nhưng đa phần mụn nội tiết cần sự can thiệp và điều chỉnh phù hợp để kiểm soát hiệu quả.
6.3 Mụn nội tiết có thể trị dứt điểm được không?
Mụn nội tiết có thể được kiểm soát hiệu quả nhưng khó có thể điều trị dứt điểm hoàn toàn. Nguyên nhân chủ yếu là từ sự thay đổi hormone mà chúng ta khó kiểm soát triệt để.
6.4 Đối tượng nào dễ bị mụn nội tiết?
Mụn nội tiết thường xảy ra ở thanh thiếu niên trong độ tuổi dậy thì do sự thay đổi hormone mạnh mẽ. Tuy nhiên, người trưởng thành, đặc biệt là phụ nữ trong giai đoạn mang thai, kinh nguyệt không đều, hoặc mãn kinh cũng có thể bị mụn nội tiết. Ngoài ra, những người có tiền sử mắc bệnh về nội tiết như buồng trứng đa nang (PCOS) cũng dễ gặp phải tình trạng này.
6.5 Khi nào cần đi khám khi bị mụn nội tiết?
Nếu mụn nội tiết không cải thiện sau khi thay đổi lối sống và sử dụng các sản phẩm chăm sóc da hoặc nếu mụn gây ra các vấn đề nghiêm trọng như sẹo, viêm nhiễm thì bạn nên đi khám bác sĩ chuyên khoa da liễu. Bác sĩ sẽ giúp xác định nguyên nhân chính xác và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả nhất.
Tư liệu tham khảo:
Endocrine Aspects of Acne - Anne W. Lucky M.D. *
Female Adult Acne and Androgen Excess: A Report From the Multidisciplinary Androgen Excess and PCOS Committee - Enrico Carmina, Brigitte Dreno, W Anne Lucky, W George Agak, Anuja Dokras, Jin Ju Kim, Rogerio A Lobo, Fahimeh Ramezani Tehrani, Daniel Dumesic
