Tỷ lệ mắc mụn trứng cá ở thanh thiếu niên trên toàn thế giới khoảng 80%. Tuy nhiên, số người bị mụn ở mức độ vừa và nặng chiếm đến 20%. Đặc biệt, tình trạng này ở người lớn đang trở thành một vấn đề ngày càng phổ biến và hiện ước tính ảnh hưởng đến 40% dân số. Vậy mụn trứng cá là gì? Làm thế nào để nhận biết các triệu chứng của loại mụn này và những cách điều trị hiệu quả? Hãy cùng Obagi tìm hiểu chi tiết hơn trong bài viết sau.
1. Mụn trứng cá là gì?
Mụn trứng cá là bệnh lý phổ biến xảy ra khi lỗ chân lông dưới da bị tắc nghẽn do bã nhờn và tế bào chết gây ra. Ở làn da khỏe mạnh, bã nhờn được tiết ra từ tuyến dầu qua lỗ chân lông để bảo vệ da. Ngược lại, khi bị mụn trứng cá, dầu và tế bào da chết kết hợp lại gây tắc nghẽn lỗ chân lông và ngăn bã nhờn thoát ra ngoài. Sự tắc nghẽn này tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi, gây viêm và từ đó tạo ra các nốt mụn.
Hình 1. Mụn trứng cá là bệnh lý xảy ra khi lỗ chân lông dưới da bị tắc nghẽn
2. Triệu chứng dễ nhận thấy của mụn trứng cá
Để có thể tìm ra cách điều trị mụn thì bạn cần phải phân biệt được các loại mụn trứng cá phổ biến. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến khi nhận biết mụn trứng cá theo từng mức độ, bao gồm:
Mụn đầu trắng: Nang lông bị tắc dưới da, tạo thành các nốt trắng nhỏ.
Mụn đầu đen: Nang lông bị tắc và mở ra trên bề mặt da. Phần đen trên bề mặt là do bã nhờn bị oxy hóa, không phải do bụi bẩn.
Mụn sưng: Các tổn thương viêm, xuất hiện dưới dạng nốt đỏ nhỏ trên da và có thể gây đau khi chạm vào.
Mụn mủ: Nốt mụn có chứa mủ trắng hoặc vàng ở trên đầu, thường có nền đỏ.
Nốt sần: Các tổn thương lớn, rắn và đau, nằm sâu trong da.
Mụn bọc: Các tổn thương sâu, đau và chứa đầy mủ.
Xem thêm: Các loại mụn thường xuất hiện trên mặt: Phân biệt và cách trị
3. Nguyên nhân gây ra mụn trứng cá
3.1 Sự gia tăng sản xuất bã nhờn trong lỗ chân lông
Sự gia tăng sản xuất bã nhờn trong lỗ chân lông là một nguyên nhân chính gây mụn trứng cá. Tuyến dầu (tuyến bã nhờn) trên da có nhiệm vụ sản xuất dầu để giữ ẩm và bảo vệ da. Tuy nhiên, khi cơ thể sản xuất quá nhiều dầu, lượng dầu này sẽ đọng lại trong lỗ chân lông. Khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi dầu thừa, nó có thể dẫn đến sự xuất hiện của mụn trứng cá.
3.2 Các tế bào da chết tích tụ trong lỗ chân lông
Sự tích tụ của các tế bào da chết trong lỗ chân lông cũng góp phần hình thành mụn. Da của chúng ta liên tục tái tạo và loại bỏ các tế bào da chết. Tuy nhiên, khi các tế bào da chết không được loại bỏ hoàn toàn, chúng có thể tích tụ trong lỗ chân lông. Sự kết hợp giữa tế bào chết và bã nhờn có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông và dẫn đến mụn.
3.3 Sự phát triển của vi khuẩn trong lỗ chân lông
Có một loại vi khuẩn tên Propionibacterium acnes (P. acnes) sống trên da và trong lỗ chân lông. Khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi bã nhờn và tế bào da chết, vi khuẩn này có thể phát triển mạnh mẽ hơn, gây ra viêm nhiễm và từ đó hình thành mụn.
3.4 Sự ảnh hưởng của hormone
Sự gia tăng hormone nam (androgen) có thể gây ra mụn. Loại hormone này tăng lên trong giai đoạn dậy thì ở cả nam và nữ làm cho các tuyến bã nhờn mở ra và sản xuất nhiều bã nhờn hơn.Bên cạnh đó, một số loại thuốc có thể gây ra mụn như một tác dụng phụ. Ví dụ, corticosteroid, thuốc chứa hormone (như thuốc tránh thai) và lithium đều có thể làm da nổi mụn. Các loại thuốc này có thể làm thay đổi hormone trong cơ thể hoặc ảnh hưởng trực tiếp lên da, dẫn đến sự xuất hiện của mụn trứng cá.
Ngoài ra, tình trạng căng thẳng làm gia tăng mức độ hormone cortisol trong cơ thể. Hormone này kích thích tuyến bã nhờn sản xuất nhiều dầu hơn. Khi lượng dầu tăng cao, lỗ chân lông dễ bị tắc nghẽn, dẫn đến sự phát triển của mụn. Đồng thời, căng thẳng cũng có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, khiến da dễ bị viêm nhiễm và kích ứng hơn.
3.5 Các nguyên nhân khác
Bên cạnh các nguyên nhân chính đã nêu trên, một số yếu tố khác cũng có thể làm tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng hơn bao gồm:
Chế độ ăn uống: Sữa và thực phẩm có chỉ số đường huyết cao có thể gây ra mụn do chúng làm tăng mức insulin trong cơ thể. Insulin cao có thể làm tăng hoạt động của tuyến bã nhờn và kích thích sản xuất androgen. Từ đó gây tắc nghẽn lỗ chân lông và hình thành mụn.Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp: Một số thành phần trong sản phẩm có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông hoặc gây kích ứng da. Các sản phẩm chứa dầu, cồn hoặc hương liệu có thể làm gia tăng sự sản xuất bã nhờn, kích thích viêm nhiễm hoặc làm da trở nên nhạy cảm hơn. Khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn hoặc da bị kích ứng thì sẽ tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, từ đó dẫn đến mụn.
Ảnh hưởng từ môi trường: Ô nhiễm không khí thường chứa bụi bẩn, vi khuẩn và các chất độc hại có thể bám vào da, làm tắc nghẽn lỗ chân lông và kích thích sự phát triển của vi khuẩn gây mụn. Độ ẩm cao cũng góp phần vào việc làm tăng sản xuất bã nhờn. Lượng bã nhờn dư thừa kết hợp với bụi bẩn và tế bào chết có thể gây bít tắc lỗ chân lông, dẫn đến mụn. Ngoài ra, những yếu tố này có thể làm suy yếu hàng rào bảo vệ da, khiến da dễ bị tổn thương và dễ bị viêm hơn, từ đó làm tình trạng mụn thêm nghiêm trọng.
4. Biến chứng mụn trứng cá để lại
Mụn trứng cá nặng có thể để lại nhiều loại sẹo khác nhau bao gồm sẹo rỗ, sẹo lồi, thâm mụn, sẹo lõm,… Các loại sẹo này thường khó điều trị, tốn nhiều chi phí và có thể kéo dài suốt đời nếu không được chăm sóc đúng cách.
Loại mụn này cũng có thể gây ra sự thay đổi sắc tố da bao gồm tăng sắc tố và giảm sắc tố. Tăng sắc tố là khi vùng da bị mụn trở nên sẫm màu hơn so với các vùng da xung quanh, thường xảy ra sau khi mụn lành và có thể kéo dài trong nhiều tháng. Giảm sắc tố là khi vùng da bị mụn trở nên nhạt màu hơn so với các vùng da xung quanh, mặc dù tình trạng này ít gặp hơn nhưng cũng có thể xảy ra.
Không chỉ ảnh hưởng đến làn da, mụn trứng cá còn có thể gây ra các vấn đề tâm lý nghiêm trọng. Sự xuất hiện của mụn có thể gây ra căng thẳng và lo lắng về ngoại hình khiến người bệnh cảm thấy tự ti về bản thân. Trong một số trường hợp, mụn nặng có thể dẫn đến trầm cảm, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của người mắc phải.
Hình 2. Mụn trứng cá có thể để lại thâm mụn cho bệnh nhân
5. Điều trị mụn trứng cá hiệu quả
Như đã đề cập ở trên, nếu không điều trị mụn trứng cá kịp thời sẽ để lại các biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là một số phương pháp điều trị mụn trứng cá hiệu quả để tìm ra giải pháp tốt nhất cho làn da của bạn:
Sản phẩm làm sạch: Sử dụng sữa rửa mặt hoặc chất tẩy rửa nhẹ, không chứa xà phòng và có độ pH cân bằng để làm sạch da. Rửa mặt bằng nước ấm hai lần mỗi ngày để loại bỏ dầu thừa và bụi bẩn. Tuy nhiên, bạn nên tránh rửa mặt quá nhiều vì có thể làm tình trạng mụn xấu hơn.
Các sản phẩm bôi thoa: Các loại kem và thuốc bôi như retinol có thể chứa thành phần chống viêm hoặc kháng khuẩn giúp cải thiện tình trạng mụn. Bạn có thể mua không cần đơn hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
Thuốc uống: Đối với mụn nặng hoặc không thấy được sự cải thiện, bác sĩ có thể kê đơn thuốc uống như kháng sinh, thuốc chống androgen (chẳng hạn như thuốc tránh thai) hoặc retinoid.
Thành phần tự nhiên: Một số thành phần như axit alpha hydroxy (axit trái cây) và axit azelaic có thể hỗ trợ điều trị mụn. Tuy nhiên, những thành phần này có thể gây kích ứng da hoặc tương tác với các thuốc khác. Vì vậy, bạn nên xin lời khuyên từ bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng.
Việc điều trị mụn cần thời gian để thấy hiệu quả, thường là từ 2 đến 3 tháng. Nếu tình trạng mụn không cải thiện thì bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để xem xét các phương pháp điều trị khác.
Hình 3. Điều trị mụn trứng cá bằng retinol
Xem thêm: Retinol Là Gì? Tác dụng và Cách Dùng Retinol phù hợp
6. Cách phòng ngừa mụn trứng cá cho da
Dưới đây là những hướng dẫn chăm sóc da theo chuẩn y khoa được các bác sĩ da liễu khuyến cáo giúp bạn phòng ngừa mụn hiệu quả để có thể duy trì làn da khỏe mạnh và hạn chế tối đa các biến chứng do mụn gây ra:
Rửa mặt tối đa hai lần mỗi ngày với sữa rửa mặt chứa các thành phần dịu nhẹ như chamomile, panthenol, glycerin,... giúp làm sạch nhẹ nhàng và hạn chế gây kích ứng cho da.
Sau khi làm sạch, bạn nên lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da phù hợp. Hãy sử dụng các sản phẩm không chứa cồn với thành phần nhẹ nhàng để duy trì sự cân bằng da như kem dưỡng ẩm giảm kích ứng và làm dịu da Obagi Clinical Kinetin+ Hydrating.
Hình 4. Obagi Clinical Kinetin+ Hydrating hỗ trợ giảm kích ứng và làm dịu da
Bên cạnh đó, nếu da đầu của bạn dễ bị dầu, hãy gội đầu thường xuyên nhằm ngăn không để dầu từ tóc làm bít lỗ chân lông trên trán, từ đó gây nên mụn.
Ngoài ra, tuân thủ đúng liệu trình điều trị mụn là điều cần thiết để đảm bảo hiệu quả lâu dài. Tránh thay đổi phương pháp điều trị liên tục vì điều này có thể làm da bị kích ứng và gây bùng phát mụn nghiêm trọng hơn.
Đặc biệt, hãy nhớ phải bảo vệ da bằng cách sử dụng kem chống nắng phổ rộng với chỉ số SPF từ 30 trở lên. Bạn có thể tham khảo sản phẩm kem chống nắng Obagi Sun Shield Matte Broad Spectrum SPF 50 với kết cấu không gây bít lỗ chân lông và không làm tình trạng mụn trở nên tệ hơn.
Hình 5. Bảo vệ da bằng cách sử dụng kem chống nắng SPF 50 của Obagi
Tư liệu tham khảo:
Prevalence, Intensity and Psychosocial Burden of Acne Itch: Two Different Cohorts Study:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10299123/
Acne:
https://www.niams.nih.gov/health-topics/acne
Acne:
https://www.healthdirect.gov.au/acne#treated
6 skin care habits that can clear acne:
https://www.aad.org/public/diseases/acne/skin-care/tips
